In Enkhuizen begint de victorie

,,Zou jij niet eens een theaterstuk willen maken over Dirck China?’’, vroeg bloembollenteler Jan de Wit aan producent Frans van Leeuwen, kort na diens succes met ’De Thuishaaldertjes’. December vorig jaar lanceerde de onvermoeibare Enkhuizer zijn plannen voor een nieuw spektakel over avontuur, dood en verderf, nu met als rode draad de levens van mannen als Dirck China, Jan Huygen van Linschoten en Lucas Janszoon Waghenaer. Het resulteerde in ’De Ontdeckingh’, een spektakelstuk dat zaterdag in een professioneel opgezette openluchttheater op het Enkhuizerzand in première ging. En weer maakt Van Leeuwen de hooggespannen verwachtingen meer dan waar. ’De Ontdeckingh’ geeft een inkijkje in het Enkhuizen van 1572, aan de vooravond van de Gouden Eeuw. Een stad die toen nog hoog in aanzien stond en als een van de eerste steden zich te weer stelde tegen de terreur van de Spanjolen, tegen de Hertog van Alva, en zich schaarde achter Prins Willem van Oranje.

Lichtekooien

Die roerige tijden komen tot leven op een immens toneel, tegen een ingenieus audiovisueel decor, dat beelden van de historische stad afwisselt met beelden aan boord van de schepen die de ontdekkingsreizigers naar het verre Azië brachten. Want ’De Ontdeckingh’ gaat niet alleen over het leven in het Enkhuizen van toen, met zijn armoe en zijn onrecht, zijn kroegen en zijn lichtekooien, het gaat ook over de onbedwingbare nieuwsgierigheid en reislust van mannen die de wereld willen ontdekken, en daarmee de fundamenten leggen voor het Nederland van nu. En dat dat allemaal begon in Enkhuizen, dat moet voor veel Enkhuizers, die zaterdag de hoge tribunes beklommen om de première mee te beleven, een eyeopener zijn geweest. Het stuk begint sterk met een fel protestlied tegen papen en nonnen, net als de overige muziek een fraai staaltje vakmanschap van de hand van Tim Knol. Vervolgens wordt even de tijd genomen voor een schets van het stadsleven zoals zich dat destijds afspeelde. De kinnesinne tussen de weeskinderen en het rijkere kroost wordt aardig neergezet door de jeugd van theaterschool De Cast, het geesteskind van regisseuse Esther Lagerweij. Het geroddel in de kroeg, het gelonk van de hoeren die in het opzwepende ’Wijven met ballen’ heel goed duidelijk maken wie nu eigenlijk de macht in handen heeft.

Vooral na de pauze krijgt het stuk vaart, als de tomeloze ambities van de jonge Jan Huygen en zijn interesse richting de Oost volop de ruimte krijgen. Hij reist zijn grote voorbeeld Dirck China achterna naar Goa, een Portugese kolonie in India, in die tijd een jarenlange reis. Het roerende afscheid, de dood van zijn vader waar hij pas jaren later van hoort, het leven in vreemde culturen; we krijgen het allemaal te zien. Met als resultaat na een bijna thrillerachtige twist de slimme manier waarop Jan de waardevolle Portugese zeekaarten in handen krijgt, die Nederland veel welvaart zullen brengen. ’De Ontdeckingh’ wordt gedragen door een handvol professionele acteurs, van wie vooral Boy Ooteman opvalt als de flamboyante Dirck China, die als verteller zowel voor als achter de schermen, zo nu en dan spelend met het publiek, de scènes aaneenrijgt. Maar ook het kat- en muisspel tussen de vileine slechterik Blauhulck, een sterke rol van Ian Bok, en de uitdagende hoerenmadam Trijn (Megan Roele) zorgt voor spanning in het stuk. Jan Huygen (Jeroen C. Molenaar) en zijn Reynu (Willemijn Maandag) leveren de romantiek en tragedie in hun verlangen naar elkaar tijdens zijn lange reizen, en het verdriet om hun overleden kind.

De spelers van De Cast vormen hieromheen een waardevolle aanvulling. Zij vullen het toneel, presenteren zo nu en dan een knap tableau vivant en zorgen voor de vrolijke noot (Neeltje en haar strijd met de schandton en de kreupele leproos) waarmee ’De Ontdeckingh’ doorspekt is. En die de toeschouwer tegelijkertijd tonen dat het leven in de Gouden Eeuw ook bepaald geen sinecure was. Natuurlijk gaat er tijdens zo’n eerste voorstelling ook af en toe wat mis, maar het publiek heeft het niet in de gaten of vindt het niet erg. Bovendien wordt er handig geïmproviseerd, bijvoorbeeld als plotseling de spelden van een rok loslaten en een 21e-eeuwse damesslip in beeld verschijnt. Zeker 150 mensen werkten mee aan ’De Ontdeckingh’, zowel voor als achter de schermen, onder wie een groot aantal vrijwilligers. Tijdens haar megaklus sprak regisseuse Esther Lagerweij de wens uit het stuk tot één geheel te smeden. Dat is haar gelukt. Het decor, de spelers, de muziek, de techniek; alles versterkt elkaar en maakt ’De Ontdeckingh’ tot wat het is: een theaterspektakel dat maar liefst zestien voorstellingen lang voor een groot publiek aan de boorden van het IJsselmeer wordt neergezet.

Groot publiek waard

Producent Frans van Leeuwen weet zich opnieuw omringd door vakmensen, zoals Eric Wolkers, mede verantwoordelijk voor de decors, theatertechnicus Wannes van der Veer en musicus Tim Knol. Ook dat is zijn kwaliteit. ’De Ontdeckingh’ is een groot publiek waard, groter dan Enkhuizen zelf. Of zoals minister Stef Blok, tegenwoordig zelf Enkhuizer, het voor de première verwoordde: ,,Het gezegde luidt dat in Alkmaar de victorie kraaide, maar eigenlijk gebeurde dat gewoon een jaar eerder al in Enkhuizen.’’

‘Echt geweldig hoe verhaal Dirck China wordt verteld’

De ‘oohs’ en ‘aahs’ zijn niet van de lucht als het publieks zaterdagavond de openluchttheaterzaal van ‘De Ontdeckingh’ in Enkhuizen betreedt. Er is dan nog geen noot gezongen, geen woord gesproken en geen animatie geprojecteerd. Alleen al het imposante decor en de sfeer die er hangt roepen bewondering op bij de bezoekers. Na afloop zijn de reacties nog enthousiaster. ,,Het is echt geweldig hoe het verhaal van Dirck China hier wordt neergezet”, vertelt bloembollenteler Jan de Wit, terwijl hij een medewerkster van de Chinese ambassade naar de uitgang begeleidt. “Ik vertel ditzelfde verhaal al jaren tijdens mijn handelsmissies in China en Japan, maar om het zo tot leven te zien komen, is fantastisch. Wat het nog mooier maalk, is de bijdrage van de kinderen van De Cast.” Tim Knol, die de muziek voor de voorstelling componeerde, is onder de indruk van de grootse opzet van het theaterspektakel. ,,Frans van Leeuwen heeft het hem toch weer geflikt, knap hoor.” De vele familieleden in het publiek zien zaterdag hoe ook de amateurspelers af en toe de show stelen. De loftuitingen zijn niet van de lucht. Hoe vaak kom je na afloop van een voorstelling ouders tegen die trots verklaren: ,,Onze dochter speelde een hoer.” Minister Stef Blok, die de première officieel opende, was ,net zijn echtgenote Ingrid zeer lovend. ,,Prachtig hoe het spel is gecombineerd met de beelden die via de theatertechniek werden opgeroepen. Wat hier is gepresteerd, is uniek voor West-Friesland. Een mooie voorstelling die het waard is om door veel mensen gezien te worden.”

', '' ); ?>